Każdego roku ponad 1,2 mln osób na świecie otrzymuje diagnozę nowotworu krwi

Co 27 sekund na świecie, 40 minut w Polsce, 20 minut w Wielkiej Brytanii, 12 minut w Niemczech i co 3 minuty w Stanach Zjednoczonych ktoś słyszy, że choruje na nowotwór krwi. Choroba może zaatakować w każdym momencie, niezależnie od wieku czy stylu życia jaki prowadzimy. Rozpoczął się maj, miesiąc poświęcony świadomości nowotworów krwi i okazywaniu wsparcia pacjentom hematoonkologicznym, w którym szczególna uwaga skupiona jest na problemie zachorowalności i leczenia nowotworów układu krwiotwórczego.

Nowotwory krwi stanowią 7% wszystkich nowotworów diagnozowanych na świecie. W Polsce, 6% pacjentów z wykrytą chorobą nowotworową to osoby cierpiące na nowotwory układu krwiotwórczego, a każdego roku ponad 800 z nich zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia szpiku od dawcy. To właśnie „bliźniacy genetyczni” w wielu przypadkach są jedyną szansą terapeutyczną - i jedyną nadzieją dla osoby chorej na powrót do zdrowia.

Nowotwory krwi – co to za choroby?

- Nowotwory krwi to choroby, które atakują system krwiotwórczy organizmu, a także często układ chłonny. Komórki zmienione nowotworowo, czyli zmutowane, zaczynają wypierać zdrowe komórki i doprowadzają do zaburzeń krwiotworzenia w szpiku. W niektórych chorobach także układ chłonny zostaje objęty procesem nowotworowym. W konsekwencji, w zależności od jednostki chorobowej, może dochodzić do znacznej niedokrwistości, skaz krwotocznych i istotnych zaburzeń odporności – tłumaczy Tigran Torosian, hematolog, dyrektor medyczny Fundacji DKMS

Do najczęstszych nowotworów krwi zalicza się: ostrą białaczkę szpikową, przewlekłą białaczkę szpikową, ostrą białaczkę limfoblastyczną, przewlekłą białaczkę limfocytową, przewlekłe choroby mieloproliferacyjne (czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość samoistna, mielofibroza pierwotna), zespoły mielodysplastyczne, chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze oraz szpiczaka plazmocytowego. Najczęściej, znalezienie przyczyny rozwoju nowotworu krwi jest niemożliwe. Przyjmuje się, że na pojawienie się tych chorób mają wpływ wirusy i inne mikroorganizmy, promieniowanie jonizujące, środki chemiczne.

- Często objawami nowotworów krwi są postępujące osłabienie, bóle głowy i kości, przedłużające się infekcje pomimo leczenia, stany gorączkowe, chudnięcie, towarzyszące siniaczenia, krwawienia podskórne, zmiany śluzówkowe, powiększone węzły chłonne. Niektóre choroby mają skłonność do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego, co z kolei powoduje nasilone objawy neurologiczne – dodaje dr Tigran Torosian

Wykrywanie nowotworów układu krwiotwórczego

Diagnostyka chorób nowotworowych krwi obejmuje badania: morfologię krwi z rozmazem, podstawowe badania biochemiczne, badania USG i RTG, ale również badania specjalistyczne, takie jak ocenę histopatologiczną i cytometryczną szpiku, węzłów chłonnych. Obecnie w standardach diagnostyki są również badania molekularne i cytogenetyczne oraz bardziej sprecyzowane badania obrazowe, jak MRI (rezonans magnetyczny), PET-CT (pozytonowa emisyjna tomografia) i inne.

Jak leczy się nowotwory krwi?

Leczenie chorób nowotworowych układu krwiotwórczego opiera się na stosowaniu wielolekowej chemioterapii, radioterapii, terapii celowanej i terapii komórkowej. Leczenie każdorazowo dobiera się do pacjenta w zależności od szczegółowego rozpoznania, czynników ryzyka nawrotu oraz stanu ogólnego chorego. Najbardziej standaryzowaną metodą terapii komórkowej jest transplantacja komórek krwiotwórczych, czyli transplantacja (przeszczepienie) szpiku.

- Aby przeszczepienie mogło mieć miejsce, musi zostać znaleziony odpowiedni, zgodny z biorcą dawca szpiku. Około 25% pacjentów posiada dawców wśród rodzeństwa. Dla pozostałych 75% chorych, zakwalifikowanych do transplantacji, jedyną szansą na wyleczenie jest znalezienie dawcy niespokrewnionego. Dzięki świadomości społeczeństwa, możliwość znalezienia takiego dawcy rośnie, a co za tym idzie wzrasta szansa na uratowanie życia wielu chorych – mówi dr Tigran Torosian

W zależności od tego, kto jest dawcą dla pacjenta, wyróżniamy przeszczepienia:

Przeszczep allogeniczny to rodzaj transplantacji, w której dawcą jest osoba spokrewniona z pacjentem lub niespokrewniona. Tylko 25 proc. chorych znajduje zgodnego dawcę rodzinie – pozostałe 75 proc. chorych wymaga przeszczepienia szpiku od dawcy niespokrewnionego, którego poszukuje się pośród osób zarejestrowanych w bazach dawców.

Przeszczep autologiczny, czyli inaczej autotransplantacja. Polega na podaniu pacjentowi jego własnych komórek – biorca jest dla siebie dawcą. Zanim to nastąpi, chory poddawany jest intensywnemu leczeniu przeciwnowotworowemu, aby wywołać stan remisji choroby, po czym podawane są mu wcześniej pobrane i zamrożone komórki krwiotwórcze, po ich rozmrożeniu.

Innymi metodami, w ostatnich latach coraz częściej stosowanymi w przypadku braku niespokrewnionego dawcy, są transplantacje haploidentyczne, w których dawcą jest członek rodziny zgodny tylko w połowie układu HLA.

- Po skutecznym przeszczepieniu szpiku, chory układ krwiotwórczy pacjenta zostaje zastąpiony zdrowym, nowym układem od dawcy, a po kilku tygodniach krew, produkowana przez nowy szpik, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Chory zostaje uniezależniony od transfuzji i odbudowuje nowy układ odpornościowy. Komórki dawcy mają również zdolność zniszczenia resztkowych komórek nowotworowych u biorcy, co zmniejsza szanse nawrotu nowotworu i zwiększa szanse wyleczenia. Oczywiście, proces ten jest obarczony ryzykiem pojawienia się powikłań (np. infekcyjnych lub reakcji „przeszczep przeciw gospodarzowi”), ale medycyna w większości przypadków pozwala na ich pokonanie – dodaje dr Tigran Torosian

Kolejnym rozwiązaniem terapii komórkowej, dostępnym również w Polsce, jest zastosowanie komórek CAR-T, czyli zmodyfikowanych limfocytów samego chorego tak, aby znajdowały one i niszczyły komórki nowotworowe.
Trzeba podkreślić, że pomimo rozwoju medycyny i nowoczesnych terapii, dawcy szpiku są - i będą potrzebni, a wraz ze wzrostem liczby potencjalnych dawców w rejestrach zwiększać się będzie szansa na znalezienie zgodnych dawców szpiku dla osób walczących z nowotworami krwi.

Źródło danych: Fundacja DKMS

Więcej informacji o Fundacji DKMS: www.dkms.pl

***** *** ***** *** *****

Misją Fundacji DKMS jest znalezienie dawcy dla każdego pacjenta na świecie potrzebującego przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych. Fundacja działa w Polsce od 2008 roku jako Ośrodek Dawców Szpiku w oparciu o decyzję Ministra Zdrowia oraz jako niezależna organizacja pożytku publicznego wpisana do KRS 0000318602. Przekazywane na rzecz Fundacji DKMS 1,5 % wspiera walkę z nowotworami krwi. To największy Ośrodek Dawców Szpiku w Polsce, w którym zarejestrowanych jest się ponad 1 900 000 dawców, spośród których 13 000 (styczeń 2024) oddało swoje krwiotwórcze komórki macierzyste lub szpik pacjentom zarówno w Polsce, jak i na świecie, dając im tym samym drugą szansę na życie. Aby zostać potencjalnym dawcą, wystarczy wejść na stronę www.dkms.pl i zamówić pakiet rejestracyjny do domu.

/źródło - /